About...

Kunstenaars hebben de taak om de mensen bewust te maken, vanuit het bewustmaken ontstaat bewustwording en vanuit bewustwording ontstaat bewustzijn. Deze dynamiek is helder aanwezig in Marieke Maesens werk.

De afgelopen decennia stond figuratie in de kunst weer volop in de belangstelling en werd door een grote groep jonge kunstenaars met veel elan en enthousiasme toegepast. De verklaring voor een dergelijke beweging richting figuratie blijft in de kunst kritische literatuur grotendeels in het ongewisse. De meest voor de hand liggende verklaring is de opstand tegen de conceptuele kunst, waarbij denkbeelden of ideeën worden voorgelegd aan de beschouwer zonder dat deze verder uitgevoerd worden. Kunst werd op die manier een filosofie, met een ‘honger naar beeltenis’ als gevolg. Inspiratie om te komen tot een nieuwe beelding kon overal vandaan komen: elementen uit de realiteit van het dagelijks leven, fictieve beelden en beelden rechtstreeks uit de fantasie van de maker.

Het werk van Marieke Maesen is interessant wanneer het in het licht van deze ontwikkeling wordt bezien. Ook zij maakt de beweging van figuratie naar abstractie en weer terug, soms zelfs binnen één en hetzelfde werk. Dit doet denken aan een kunstenaar als Martin van Vreden (1952), wiens oeuvre in de jaren tachtig van de twintigste eeuw een soort abstract expressionisme laat zien met een grote vrijheid in het combineren van abstractie en figuratie. Het niet alledaagse karakter van bijvoorbeeld Het noodlot van de macht uit 1984 is, zo valt te lezen in de literatuur, het gevolg van de intentie van de kunstenaar om ‘iets te maken wat nog niet eerder gezien is … iets toe te voegen aan wat er al is…’. Deze woorden hadden ook over het werk van Marieke Maesen kunnen gaan.

Marieke Maesen ontwikkelde al jong een fascinatie voor bevreemdende kunst, in het bijzonder voor de werken van Stjepan Zufika, Frida Kahlo en Salvador Dalí. Wat deze werken met elkaar overeen hebben is dat ze een vorm van visueel verzet in zich dragen. Het onmogelijke lijkt mogelijk gemaakt. Dit herinnert mij tevens aan de werken van Marieke’s vader, Harrie Maesen, waarin zijn eigen, unieke kijk als kunstenaar zo duidelijk naar voren komt. Dit kijken, voorbij de visuele grenzen, is het nalatenschap van haar vader in de kunst van Marieke Maesen.

Bevreemdende werken roepen tevens vaak verwarring op. Wanneer men zich ergens vervreemd van voelt, is het alsof degene zich niet meer betrokken voelt bij zichzelf of bij grote delen van de hem omringende wereld. Anders gezegd, als de mens voor zichzelf een vreemdeling is geworden of de wereld ervaart als iets dat hem vreemd is.

Wanneer we dit gegeven gaan bekijken in het licht van de kunstgeschiedenis vanaf grofweg de jaren ’70 van de twintigste eeuw dan herkennen we een tendens dat mensen zich gingen terugtrekken in hun eigen wereld om van daar uit zichzelf te ontdekken. De emancipatie van het individu was een feit. Om in de woorden van Joseph Beuys te spreken: “La rivoluzione siamo Noi” (De revolutie, dat zij wij). Langzaam ontstond het besef dat het volgen van de maatschappelijke norm een keuze is en geen noodzaak. Volgens Beuys lag de creatieve bron van vrijheid in het individu zelf en kon alleen menselijke creativiteit daar verandering in brengen. Het waren de jaren waarin het ego hoogtij vierde, waarbij het publiek werd geconfronteerd met angst, onderdrukking, agressie en moed.

Het werk van Marieke Maesen toont ons ook een revolutie, zij het van een geheel andere aard. Het is een revolutie de andere kant op, weg van het individualisme en richting een nog onontdekte, nieuwe horizon waarin we allemaal gelijk zijn. Waar we allemaal mens zijn, aldus Marieke Maesen. Deze nieuwe revolutie behoeft geen agressie. Het is niet nodig om te provoceren. Het enige wat ervoor nodig is, is een manier om ons te helpen herinneren aan de wijsheid die we ergens verloren zijn geraakt maar die in de natuurlijke structuren nog besloten ligt.

Net als Frida Kahlo’s werk is het werk van Marieke Maesen maatschappijkritisch, maar niet agressief. Het zijn beelden van mededogen, doordrongen van een eerlijkheid die iedere vorm van sentimentaliteit overstijgt en die, evenals de werken van haar vader, doordringen op zielsniveau.

- Eva Wetsteijn, kunsthistorica  -